Powiedzmy to sobie jasno – nasz układ nerwowy nie jest przystosowany do takich obciążeń, jakie serwujemy mu na każdym kroku w dwudziestym pierwszym wieku. Życie w przewlekłym pędzie i stresie odbija się na całym organizmie. Możemy wspierać go na różne sposoby – poprzez wprowadzenie do swojej rutyny treningu uważności, medytacji czy innych zajęć wyciszających. Dodatkowe wsparcie dla głowy i układu nerwowego to prawidłowa dieta i suplementacja. A czy mówi Ci coś nazwa adaptogeny?
Adaptogeny są to takie substancje, z których od wieków korzystają zwolennicy medycyny wschodniej – substancje aktywne biologicznie, wspierające organizm w radzeniu sobie z nadmierną ilością stresu, zwłaszcza wysiłku fizycznego i psychicznego.
Słowo „adaptogen” pochodzi od łacińskiego czasownika adaptare, co oznacza „przystosowywać”. W wielu badaniach wykazano, że ekstrakty z adaptogenów zwiększają odporność organizmu na szkodliwe działanie różnych warunków stresowych. Jedna z definicji mówi, że Adaptogeny to nietoksyczne rośliny, charakteryzujące się specyficznym wpływem na ludzkie ciało i umysł. Nadrzędną właściwością wszystkich adaptogenów jest zmniejszanie skutków stresu – wykazują one bowiem działanie antyoksydacyjne, a także zwiększające adaptacjaę organizmu na niesprzyjające warunki zewnętrzne.
Jeden z pionierów badań nad adaptogenami, Brekhman, opisuje, że aby zaliczyć roślinę do grupy adaptogenów, powinna ona wykazywać trzy następujące cechy:
- powinna zwiększać odporność fizyczne, chemiczne lub biologiczne czynniki stresowe
- musi wpływać na organizm normalizująco, czyli pomagać w przywróceniu homeostazy, naturalnej równowagi organizmu
- nie może wykazywać toksycznego, to znaczy szkodliwego działania na organizm, ani zakłócać prawidłowych funkcji organizmu
Do adaptogenów zaliczamy takie rośliny, jak:
- żeń-szeń syberyjski,
- witania ospała [Ashwaganda]
- różeniec górski [Rhodiola]
- korzeń lukrecji
- owoce cytryńca chińskiego
Działanie adaptogenów polega na zmniejszaniu poziomu odczuwalnego stresu, poprawie koncentracji, a także poprawie samopoczucia. Adaptogeny mają również zdolność obniżania hormonu stresu w organizmie, czyli kortyzolu. Powinny one pozwalać na sprawne funkcjonowanie organizmu w obliczu czynników stresogennych, jednocześnie nie pozbawiając go rezerw energii życiowej, co dzieje się w przypadku stosowania używek takich jak kofeina czy amfetamina.
Adaptogeny zaliczamy do tak zwanych nootropów, czyli substancji wpływających na pracę mózgu. Badania pokazują, że substancje te mogą poprawiać funkcje poznawcze u osób zdrowych.
Historia substancji ziołowych zwanych adaptogenami prawdopodobnie zaczyna się od zarządzenia Rady Komisarzy Ludowych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z 1943 roku, dotyczącego rozpoczęcia prac badawczych w celu znalezienia substancji tonicznych zarówno dla żołnierzy, jak i osób pracujących w rosyjskim przemyśle obronnym podczas II wojny światowej. W1993 roku adaptogeny zostały włączone do oficjalnej praktyki medycznej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i były wytwarzane przemysłowo jako standaryzowane ekstrakty w postaci tabletek i płynów – jako związek mający działanie stymulujące, regenerujące i antystresowe. Zauważono, że produkty te są niezwykle bezpieczne i z tego powodu są do dzisiaj używane w Rosji – zarówno jako możliwość dobrowolnej suplementacji, jak i jako zalecenie lekarza. Rosjanie przetestowali jeden z adaptogenów, różeniec górski, na prawie każdym olimpijczyku, twierdząc, że zwiększa on wytrzymałość i skraca czas regeneracji. Adaptogeny zażywane są także przez zawodowych sportowców i olimpijczyków między innymi ze Skandynawii, Chin, Rosji, Bułgarii, Węgier czy Stanów Zjednoczonych.
Aktualnie adaptogeny są dostępne praktycznie na całym świecie, w tym w Polsce. W Szwecji i w Danii powszechna jest koncepcja łączenia różnych substancji adaptogennych i stosowanie kombinacji standardowych proporcji ekstraktów roślinnych o stałym stosunku.
Ciekawostką jest fakt, że adaptogeny zastosowano jako jako element diety astronautów w lotach kosmicznych wykonywanych przez agencje NASA i rosyjską ROSKOSMOS.
Dr Victor Baranov z Ministerstwa Zdrowia w Moskwie na temat zastosowania adaptogenów w programie kosmicznym powiedział że „Poszukiwanie sposobów na utrzymanie wysokiej zdolności umysłowej i zawodowej kosmonautów na wszystkich etapach długoterminowego lotu kosmicznego jest najważniejszym zadaniem psychologii kosmicznej. ”
W tym celu astronauci korzystają ze specjalnie dobranej formuły adaptogenów, tak zwanej Adapt-232.
Dr Valeri Polyakov – naukowiec i kosmonauta, który spędził czterysta trzydzieści siedem dni na stacji kosmicznej Mir, aby udowodnić, że człowiek może przetrwać podróż na Marsa – wypowiedział się, że Adapt-232 odegrał ważną rolę w optymalizacji zdolności załogi do znoszenia zmian w (gazowej) atmosferze statku kosmicznego.
Aktualnie NASA oficjalnie włącza zioła adaptogenne jako jeden ze sposobów wspierających zdolności adaptacyjne amerykańskich astronautów podczas długoterminowych lotów kosmicznych
Temat adaptogenów to temat dość młody w Polsce, ale bardzo dobrze poznany na świecie. W naszych czasach pełnych przebodźcowania i nadmiaru stresu – warto wspierać organizm w sposób sprawdzony naukowo. A z pewnością te kilka wspomnianych dziś roślin, oficjalnie zaliczonych do grupy adaptogenów ma potwierdzone korzystne działanie na układ nerwowy.
PS. Pamiętaj, aby wybierać suplementy tylko firm, które mają wszystkie niezbędne certyfikaty, w tym najlepiej potwierdzenie składu preparatu wykonane w niezależnym laboratorium.
Źródło:
https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/20050220674.pdf
https://www.phcogrev.com/article/2007/1/1-13?qt-sidebar_tabs=0
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S094471131000036X
